Kanser
Kanser önemi giderek artan bir sağlık sorunudur. Ölüm nedeni olarak, kalp ve damar hastalıklarının hemen ardından gelmektedir. Ülkemizde en sık görülen kanserler erkeklerde akciğer, prostat, kalın barsak, rektum, mide ve pankreas; kadınlarda meme, akciğer, kalın barsak, rektum, rahim ağzı, yumurtalık, mide ve pankreas kanserleri olarak sıralanabilir.
Kanser, hücrelerin kontrolsüz büyümesidir. Vücuttaki bütün hücrelerin bölünmesi ve büyümelerinin çok düzenli ve kontrollü bir şekilde devam etmesi gereklidir. Kanserde bu kontrol kaybedilmiştir. Bazen kanser hücreleri tümörden koparak, tek başlarına kan yolu ya da lenfatik sistem aracılığı ile vücudun başka bölgelerine gidebilirler. Bu ayrılan hücreler vücudun diğer bölgelerinde yeni tümörler oluşturabilirler. Bunlara ‘’metastaz’’ adı verilir. Hem genetik hem de çevresel faktörler (güneş ışığı, besinler, mikroplar, kimyasallar) tümör oluşumuna katılır.
Modern kanser tedavileri günümüzde hastaların sağ kalım sürelerini veya tam tedavi oranlarını arttırmıştır. Kemoterapi kanser hücrelerinin büyüme ve bölünme yeteneklerini engelleyerek tedavi sağlar. Kanser hücreleri hasara uğrar ve ölürler. İlaçlar kan yoluyla taşındıklarından, vücudun her bölgesindeki kanser hücrelerine ulaşabilirler. Kemoterapi, kanser hücrelerini değişik yollarla tahrip eder. Eğer ilaçlar kombinasyon şeklinde kullanılıyorsa, burada her ilaç farklı kemoterapi kategorilerinden seçilir. Ne yazık ki kemoterapi, vücudumuzdaki normal hücreleri de etkileyerek, rahatsızlık verici yan etkilere sebep olabilir. Bununla beraber, kanser hücrelerinin tersine normal hücreler çabucak kendini toparlayabilirler. Normal hücrelere verilen zarar uzun sürmez ve tedavi bittikten sonra yan etkilerin çoğu hemen kaybolur.
Kanser tedavisi değişik insanlarda değişik reaksiyonlara yol açar. Yan etkilerin en sık görüldüğü organlar; ağız, sindirim sistemi, cilt, saç ve kemik iliğidir. Kemoterapinin yan etkileri hafif, orta şiddette ya da şiddetli olabilir. Yan etkiler her ilaçta farklıdır. Kemoterapinin yan etkileri rahatsız edici olmakla birlikte, tedaviden sağlayacağınız faydalar ile kıyaslama yapılır. Yan etki oluşturan ilaçlar aynı zamanda yaşamı kurtarabilir veya uzatabilir. Kişinin kendini çok kötü hissetmesine neden olan bir yan etkiyi mutlaka doktoruna bildirmesi gereklidir çünkü şiddetli yan etkileri azaltmak için kemoterapi planında değişiklik yapılabilir. Hastaların çoğu kemoterapi bittikten sonra normal bir yaşam sürdürmektedirler.
Kanserde, tedaviden daha önemli olan husus kanserin önlenmesidir. Bunun için kanser yapıcı maddelerden uzak durmak, sağlıklı yaşamak ve uygun beslenmek gerekir. Kanserden korunmak için beslenme konusunda yapılması gerekenler, aslında sağlıklı yaşam için yapılması gerekenlerdir.
Uzm.Dr. Melike ÖZÇELİK
Tıbbi Onkoloji Uzmanı
Adıyaman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi