24 Mart Dünya Tüberküloz Günü
Dünya Sağlık Örgütü, Robert Koch tarafından tüberküloz basilinin keşfedildiği gün olan 24 Mart 1882 gününü, 1996 yılından itibaren 24 Mart tarihini dünya genelinde “Dünya Tüberküloz Günü” olarak ilan etmiştir. Bu çerçevede ülkemizde verem konusunda toplumun bilgilendirilmesi ve veremle ilgili dünyadaki gelişmelerin paylaşılabilmesi amacıyla “24 Mart Dünya Tüberküloz Günü” etkinlikleri çerçevesinde bütün yurtta çeşitli faaliyetler gerçekleştirilmektedir.
Verem (Tüberküloz) hastalığı kalıtsal olmayıp bulaşıcı bir hastalıktır. Hastaların öksürme veya hapşırmaları sırasında etrafa saçtıkları verem mikroplarının sağlam kişiler tarafından solunması ile bulaşmaktadır.
Ülkemizde verem hastalığının teşhis ve tedavisi ücretsiz olarak yapılmaktadır. İlaca dirençli vakalar da dâhil tüberküloz hastalarının tedavisinde kullanılan bütün ilaçlar Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarak hastalara verilmek üzere sağlık kuruluşlarına dağıtılmaktadır. Tedavi süreci en az 6 ay süren bu hastalıkta düzenli ve eksiksiz ilaç kullanımı büyük önem arz etmektedir. İlaç tedavisine başlandıktan 15-20 gün sonra bulaştırıcılık büyük oranda azalmaktadır. Tedavisini önerilen sürede eksiksiz tamamlayan hastalar yüzde yüze yakın şifa bulmaktadır.
Bireyin ve dolayısıyla toplumun tüberküloz hastalığından korunmasında en önemli husus, tüberküloz hastalarına erken tanı konulması ve kısa sürede tedaviye başlanmasıdır. Bu nedenle iki-üç haftadan uzun süren öksürük, balgam, öksürükle kan tükürme, nefes darlığı, halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, ateş, gece terlemesi şikâyetleri olan vatandaşlarımızın verem açısından kontrollerini yaptırması için en yakın sağlık kuruluşuna müracaat etmesi büyük önem arz etmektedir.
TÜBERKÜLOZ (VEREM) HAKKINDA NELER BİLİYORUZ?
Hastalığı yapan mikrop nedir?
Verem hastalığını Mycobacterium tuberculosis isimli bir mikrop yapar. Bu mikrop, insanla tarih boyunca birlikte yaşamış bir mikroptur. Yavaş çoğalır ve vücudun bağışıklık sistemi tarafından öldürülmesi zordur. Özel boyalarla boyanarak mikroskopta 1.000 kez büyütülerek görülebilir. Laboratuvarlarda, özel hazırlanmış besiyerinde 15-45 günde çoğalır.
Hastalık kimlerde fazla görülür?
Verem hastalığı, bağışıklık sistemi bozukluklarında daha fazla ortaya çıkar; Özellikle; uzun süre kortiko-steroid (kortizon) ilaç kullanan, böbrek yetmezliği olan, diyabet hastalığı olan, yetersiz beslenen, sigara içen, AIDS hastalığı olan, anti-TNF ilaç kullanan, organ ya da kemik iliği nakli yapılan kişilerde verem hastalığı gelişme riski daha fazladır. Hastalığın yaygın olduğu ülkelerde, sağlıklı insanlara da bulaşma riski fazladır. Ayrıca bulaşıcı verem hastalığı olan bir kişiyle uzun süre teması olan kişilerde de hasta olma riski yüksektir.
Hastalık nasıl bulaşır?
Bulaştırıcı hastalar, akciğer ve gırtlak veremi olanlardır. Hastalık geçiren kişiden sağlıklı kişiye hava yoluyla bulaşır. Tedavi edilmeyen bir verem hastası bir yılda 3-10 kişiyi enfekte edebilir. Hasta kişinin havaya öksürme, hapşırma ve konuşma yoluyla saçtığı damlacıklar kurur. Geriye damlacık çekirdeği denilen gözle görülemeyecek kadar küçük parçası kalır. Havada serbest bulunan bu damlacık çekirdekleri verem mikropları taşır ve solunumla sağlıklı kişiler tarafından akciğerlere alınır. Verem hastası tedaviye başladıktan birkaç hafta sonra bulaştırıcı olmaktan çıkar.
Uzm.Dr. Esin Taştekin
Göğüs Hastalıkları Uzmanı
Adıyaman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi